Rigoureuze plannen om Maastricht en Eijsden te behoeden voor overstromingen zijn voorlopig stopgezet. De voornaamste reden is dat het Rijk weigert mee te betalen aan het 280 miljoen euro kostende project Zuidelijk Maasdal. Is de groene rivier tussen Borgharen en Itteren hierdoor van de baan?
Het plan wordt ‘tot nader orde’ stilgelegd. Naast het argument dat het Rijk niet meebetaalt, verwijzen Gedeputeerde Staten in een verklaring ook naar een recent onderzoek dat de provincie heeft laten uitvoeren. Daarin wordt geconcludeerd dat op veel plekken in Limburg hoogwaterbescherming minder drastisch kan gebeuren, dan aangekondigd.
Niet van tafel
De provincie en de gemeente Maastricht zeggen desgevraagd dat het plan voor Maastricht en omstreken niet van tafel is. „We hebben nog niet het stadium bereikt dat het project definitief wordt stopgezet”, aldus een woordvoerster van Maastricht. Het Rijk sluit niet uit te willen meebetalen, alleen zijn tot 2029 de budgetten al vergeven. Limburg kan de kosten onmogelijk alleen ophoesten. „Er wordt op dit moment nagedacht over een mogelijke vervolgaanpak”, meldt de gemeente. Een optie is dat alleen enkele onderdelen van het project doorgaan. De vraag is of dit dan geldt voor de zogenaamde Groene rivier, de nevengeul tussen stuw Borgharen en Voulwames. Consortium Grensmaas heeft immers op verzoek van de provincie een notitie geproduceerd om Maastricht door slimme combinaties van werkzaamheden ook op de lange termijn te vrijwaren van overstromingen. Het betreft hier de notitie “de Grensmaas met kop en staart” .
Ramp
De maatregelen in Zuidelijk Maasdal zijn bedoeld om Maastricht en Eijsden op lange termijn te beschermen tegen hoogwater. Door de klimaatverandering neemt de kans op overstromingen toe. Vooral Maastricht is een knelpunt. Het historisch centrum fungeert bij hoogwater als een flessenhals waarin rivierwater wordt opgestuwd. Vanwege de dichtbijgelegen Ardennen heeft Maastricht ook nog eens nauwelijks tijd om zich voor te bereiden op een overstroming: enkele uren in plaats van twee dagen in Noord-Limburg. ‘Niets doen is geen optie’, staat in het rapport Ontwikkelvisie Zuidelijk Maasdal uit 2017. ‘Bij extreem hoogwater komt een deel van de stad onder water te staan – een ramp.’ „Maastricht wil door om haar inwoners te beschermen tegen overstromingen”, benadrukt de gemeente. Dat moet ook wel, want vanaf 2050 gaan strengere veiligheidseisen gelden waar nu niet aan wordt voldaan.
Dagstrand
In plaats van het fors ophogen van dijken en kades die het aanzicht van Maastricht en Eijsden ernstig aantasten, draait Zuidelijk Maasdal vooral om het verbreden van oevers, verdiepen van de Maas en de aanleg van extra stroomgeulen. Daar hangt echter wel een prijskaartje aan. Als bijkomend voordeel wordt gezien dat het extra water recreatieve kansen biedt. Er zijn plannen voor nieuwe wandelgebieden, watersportgelegenheden en een dagstrand.