De hoogwaters van begin dit jaar hebben er voor gezorgd dat de drempel in de Maas ter hoogte van Voulwames verder geërodeerd is. Dat is gunstig voor een meer natuurlijke ontwikkeling van de rivier.
Even terug in de tijd waarom die drempel ook al weer is aangelegd.
Door de grensmaaswerken wordt een daling van de grondwaterstanden verwacht en dit heeft een negatief effect op enkele Vlaamse natuurgebieden. Om daling van het grondwater te voorkomen zijn in de Grensmaas een aantal drempels aangelegd. Deze drempels hebben bij lage maaswaterstanden echter een negatief effect op het natuurlijke karakter van de rivier; hierbij dient onmiddellijk de opmerking gemaakt te worden dat het natuurlijke karakter ook zwaar onder druk straat door de grote schommelingen in de waterstanden vanwege het miserabele stuwbeheer in Wallonië en de stuw Borgharen. De drempel bij Voulwames zorgt ervoor dat bij laagwater tot aan Smeermaas, een afstand van ruim 5 kilometer praktisch stilstaand water ontstaat en dit is in strijd met de randvoorwaarde van het Grensmaasproject: de Grensmaas moet een vrij afstromende rivier zijn.
De drempel bij Voulwames is aangelegd in 2009 op een niveau van 36,65 m+ NAP en heeft een hoogte van 1,30 m t.o.v. maasbodem. Door de hoogwaters van 2011 en 2012 is als gevolg van de sterke stroomsnelheid het bovenste deel van de drempel weg geslagen. De kruin van de drempel is hierdoor verlaagd van 36,65 tot 36,20 m+ NAP. Dit is afgeleid uit de waterstand van het meetpunt bij Smeermaas; bij hele lage afvoeren komt de waterhoogte bij dit meetpunt overeen met de hoogte van de drempel. Deze verlaging heeft niet geleid tot een alarmerende verlaging van de grondwaterstanden in de Vlaamse natuurgebieden. Hierover is in augustus 2018 een notitie naar Rijkswaterstaat gestuurd met als voornaamste conclusie dat drempel bij Voulwames geen invloed heeft op de grondwaterstanden en daarbij is tevens verzocht de drempel te verwijderen. Rijkswaterstaat heeft hier niet, ook niet na een herhaald verzoek, op gereageerd. Dit wijst erop dat Rijkswaterstaat het met de deze conclusie eens is maar om een of andere reden niet wil/kan reageren.
De langdurige hoogwaters van februari en maart (ca 1500 m3/s) hebben gezorgd voor een verdere verlaging van de drempel. Op 3 juni is bij Smeermaas een laagste waterstand waargenomen van 35,85 m+ NAP. Dit is dan ook de nieuwe hoogte van de drempel. Sinds de aanleg in 2009 is de hoogte van de drempel afgenomen met 36,65 – 35,85 = 0,80 m; van de oorspronkelijke hoogte van 1,30 m is dus nu nog maar 1,30 – 0,80 = 0,50 m over. Dit is een gunstige ontwikkeling al moet wel nog afgewacht worden of dit van invloed is op de Vlaamse natuurgebieden. Daarbij moet dan ook de nooit gestelde vraag beantwoord worden: Zijn enkele plantjes in deze natuurgebieden belangrijker dan het herstel van dit unieke deel van de rivier?
Momenteel loopt er een onderzoek naar de ontwikkeling van de flora en fauna op- en onder water, zodra de resultaten bekend zijn zullen wij deze via onze website met jullie delen.